با ادامه خشکسالی و خشک شدن سدهای تأمینکننده آب مشهد، راهکارهای تأمین آب این شهر از جمله انتقال آب از دریای عمان بیش از گذشته مورد توجه قرار دارد؛ اما هفته گذشته اظهارنظرهایی مبنی بر توقف انتقال آب از دریای عمان به مشهد مطرح شد که با توجه به اهمیت تأمین آب صنایع معدنی در خراسان رضوی و تشدید فرونشست در دشتهای استان، چرایی بسیاری درباره این مسئله وجود دارد؛ از جمله اینکه چرا پیگیری درباره متوقف شدن این پروژه مهم در اخبار مشاهده نمیشود در حالی که صنایع بزرگ و آببر همچنان در حال برداشت از منابع زیرزمینی آب در استان هستند.
تکلیف آب مورد نیاز صنایع آببر چیست؟
توقف پروژه انتقال آب از دریای عمان به مشهد نخستین بار هفته گذشته توسط سید محمدرضا علوی مقدم، رئیس پژوهشکده آب و محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی مشهد در نشست ویژه «مدیریت منابع آب و بحران فرونشست» در اتاق بازرگانی مشهد مطرح شد و وی اظهار کرد: مجری طرح انتقال آب به شرق کشور گفته تأمین آب برای استانهای خراسان را از دستور کار خارج کرده است. شرکتهای معدنی، سنگآهن ما را در خواف میبرند و وظیفه دارند برای استان خرج کنند. این شرکتها باید دستکم آب خود را تأمین کنند و اگر این طرح متوقف شود، تأمین آب آنها چطور خواهد بود؟ این طرح به دلیل تأمین نشدن سرمایه متوقف شده است.
سهامداران اراده افزایش سرمایه را ندارند
یک روز پس از این اظهارنظر، محمدحسن اسدی، مدیرعامل شرکت تأمین آب صنایع و معادن (ایمواسکو) در گفتوگو با رسانهها توقف اجرای این طرح در استانهای خراسان را به دلیل محدودیت منابع اعتباری تأیید و اعلام کرد: به دلیل محدودیت منابع مالی، همه انرژی و توان مالی در حال حاضر برای سیستان و بلوچستان مستقر شده و نبود حمایتهای لازم از سوی دستگاهها و مطالبهگریهای لازم در استانهای دیگر در راستای تأمین مالی، ادامه طرح را دچار مشکل کرده است. اگر تأمین مالی و قرارداد خرید تضمینی وزارت نیرو و حمایتی که دولت قرار بوده در حوزه تأمین مشوقها انجام بدهد، صورت بگیرد، میتوانیم این طرح را در چشمانداز مورد نظر محقق کنیم. سهامداران این شرکت اراده جدی برای افزایش سرمایه ندارند. حتی در سیستان و بلوچستان نیز کارگاهها سرعت گذشته را ندارند. مطالبهگری در استانهای شرق کشور لازم است؛ چون شاهد مطالبهگری کافی در این استانها نیستیم. مسئولان استان و نمایندگان باید پیگیر باشند. ما دو ماه پیش با استاندار خراسان رضوی جلسه گذاشتیم و به نمایندگان مجلس نیز اعلام کردیم.
با توجه به اهمیت موضوع و اینکه ایمواسکو اعلام کرده با نمایندگان مجلس این موضوع را در میان گذاشته، به سراغ متولیان تأمین آب در مشهد و تعدادی از نمایندگان خراسان رضوی در مجلس شورای اسلامی رفتیم تا پاسخ آنها را درباره وضعیت انتقال آب از دریای عمان به مشهد بشنویم.
مدیر عامل آب منطقهای خراسان رضوی: اجرای پروژه توسط وزارت صمت پیگیری میشود
محمدعلی نعمتنژاد، مدیر عامل آب منطقهای خراسان رضوی در گفتوگو با خبرنگار ما ضمن ابراز بیاطلاعی از این موضوع گفت: کارفرمای این پروژه آب منطقهای خراسان رضوی نیست و شرکتهای معدنی کارفرمای این پروژهاند. پروژه انتقال آب از دریای عمان به مشهد را وزارت نیرو اجرا نمیکند و اجرای آن توسط وزارت صمت پیگیری میشود. بنابراین ما در جریان قرارداد و چگونگی اجرای پروژه نیستیم.
فرماندار مشهد: هدف از انتقال آب دریای عمان، صنایع سنگان خواف است
موضوع تأمین آب مشهد به ویژه با خالی شدن سدها باید جدیتر دنبال شود، سید حسن حسینی، معاون استاندار و فرماندار مشهد ضمن اظهار بیاطلاعی درباره توقف طرح به خبرنگار ما اظهار کرد: اطلاعات این پروژه ملی بوده و مطلبی مبنی بر توقف پروژه به فرمانداری نرسیده است. ضمن آنکه هدفگذاری انتقال آب از دریای عمان برای تأمین آب صنعت به ویژه در سنگان خواف است.
توقف پروژه انتقال آب از دریای عمان به مشهد نگرانکننده است
حجتالاسلام حسنعلی اخلاقی امیری، نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی نیز ضمن ابراز بیاطلاعی از توقف طرح انتقال آب از دریای عمان به مشهد توضیح داد: موضوع انتقال آب، مسئلهای حساس و پرچالش است و حواشی زیادی دارد. نکته نخست آن است که استان ما باید با جدیت به ضرورت انتقال آب از دریای عمان توجه کند. برخی افراد به دلیل هزینه بالا، از آن شانه خالی میکنند؛ اما باید توجه داشت آب یکی از حیاتیترین منابع است و غفلت از آن، آینده کشور و استان را به خطر میاندازد. نکته دوم اینکه مقصر اصلی قصور، نه بخش خصوصی و صنعت؛ بلکه بخش دولتی و نماینده حاکمیت در استان است. استاندار به عنوان نماینده رئیسجمهور در استان باید صنایع و معادن را پای کار بیاورد و وزارت نیرو را نیز درگیر کند تا جلسهای شفاف برگزار و مسئولیتها مشخص شود. پاسکاری میان وزارت نیرو و شرکتهای معدنی، مشکلات پروژه را طولانی کرده و پیشنهاد من این است که در هفته آینده جلسهای با حضور استاندار خراسان رضوی، نمایندگان بخش خصوصی و صنایع، مدیران کل معادن و معاونان وزارت نیرو برگزار شود تا ابهامات مطرح شده و تصمیمگیری صورت بگیرد. در این جلسه، زمانبندی پروژه نیز مشخص خواهد شد و نماینده حاکمیت، از طریق رئیسجمهور یا وزیر، پیگیری لازم را انجام خواهد داد. رسانهها نیز میتوانند فرهنگسازی میان مردم را انجام دهند. اگر نگاههای سطحی ادامه یابد، مدیریت استان با چالشهای آینده مانند رشد جمعیت زائران و مشکلات فرونشست زمین روبهرو خواهد شد. امروز تصمیمهای کوتاهمدت مانند حفر چاههای جدید، تنها مشکلات را برای چند ماه حل میکند و چشمانداز ۱۰ تا ۱۵ سال آینده مشهد را نادیده میگیرد و نباید اینگونه باشد.
انتقال آب برای توسعه و رشد مشهد ضروری است
علیاصغر نخعیراد، دیگر نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی نیز در این راستا به خبرنگار ما اظهار کرد: تاکنون این موضوع با بنده یا در مجمع نمایندگان مشهد مطرح نشده و ممکن است با برخی نمایندگان به صورت فردی موضوع را مطرح کرده باشند؛ اما هدف از انتقال آب، سرمایهگذاری شرکتهایی است که خود به آب نیاز دارند و در نهایت مسیر انتقال طوری پیشبینی شده که برای آب شرب مشهد نیز قابل استفاده باشد. تصور من این است که نباید مشکل اساسی ایجاد شود؛ اما در صورت مشاهده هرگونه مشکل، ورود خواهیم کرد تا آن را حل کنیم و اگر خبر توقف طرح به ما اعلام شود، اقدام خواهیم کرد. در واقع قرار نبوده وزارت نیرو هزینه مستقیم انجام دهد؛ بلکه بحث حمایتهای مالی و مشوقها مطرح بوده است. شرکتها طبق قوانین موجود، امکان سرمایهگذاری و تأمین آب خود را دارند. اگر دولت کوتاهی کرده باشد، پیگیری میکنیم تا مشخص شود در چه مواردی انجام نشده؛ اما این کوتاهی سبب نمیشود شرکتها از وظیفه حیاتی خود صرفنظر کنند. صرفهجویی در مصرف آب لازم است و باید انجام شود؛ اما این امر نباید مانع تأمین آب و اجرای پروژههای انتقال آب شود. با وجود صرفهجویی و ملاحظات مالی، انتقال آب برای توسعه و رشد مشهد ضروری است و اجرای آن باید ادامه یابد.
هماهنگیها کافی نبوده؛ اما پیگیری پروژه ادامه دارد
احسان عظیمیراد، دیگر نماینده مردم مشهد و کلات نیز در این باره عنوان کرد: پروژه انتقال آب از دریای عمان به مشهد به عنوان یک پروژه بلندمدت تعریف شده و لازم به ذکر است هماهنگی خاصی با نمایندگان در این زمینه صورت نگرفته و در آخرین جلسات مربوط به پروژه انتقال آب که با وزیر نیرو در مشهد و تهران توسط مجمع نمایندگان برگزار شد، درخواست ما ادامه اجرای این پروژه و انجام آن در بازه زمانی کوتاه بود که قول پیگیری داده شده است. در ظاهر مشکل اصلی برای انجام پروژه در کوتاهمدت، تأمین اعتبار در راستای اجرای پروژه، از جمله خرید و نصب لولههاست. تاکنون هیچ هماهنگی یا اطلاعرسانی رسمی به ما مبنی بر وجود محدودیت یا مشکل خاصی درباره ادامه انجام پروژه صورت نگرفته است. اگر وزارتخانه پیش از این مشکلات مالی خود را اعلام کرده بود، بلافاصله با استاندار هماهنگیهای لازم را انجام میدادیم تا از ظرفیت معادن استان برای کمک به پروژه استفاده شود. در حال حاضر، این اقدام صورت نگرفته و لازم است شرکتها موضوع را پیگیری کنند. با توجه به وضعیت آبی مشهد و اهمیت پروژه انتقال آب دریای عمان، این مسئله باید جدی پیگیری شود و نمایندگان استان در نظارت و پیگیری آن نقش کلیدی دارند. این موضوع نیز باید توسط نمایندگان و متولیان امر پیگیری شود تا تأمین اعتبار لازم صورت بگیرد و در صورت امکان، نمایندگان و متولیان باید اطلاعرسانی شفاف انجام دهند تا پیگیریها به نتیجه برسد.
شرکتهای معدنی مسئول اجرای پروژه انتقال آب هستند، نه دولت
در همین زمینه یکی دیگر از نمایندگان مردم خراسان رضوی در مجلس شورای اسلامی که خواست نامی از او برده نشود ضمن گفتوگوی تلفنی با خبرنگار ما تأکید کرد: تلاش شرکتهای معدنی این است که بخشی از موضوع، به بهانه آب شرب، بر دوش دولت گذاشته شود و ما با این موضوع مخالفیم و شرکتها مسئول اجرای این پروژه هستند. بسیاری از شرکتها در این منطقه از این پروژه منفعت دارند. بنابراین راهحل این است که توسعه منطقهای و مدیریت منابع به درستی انجام شود نه اینکه برخوردهای غیرکارشناسی صورت بگیرد.
سخن آخر...
مجموعه اظهارات مسئولان و نمایندگان نشان میدهد توقف پروژه انتقال آب از دریای عمان، بیش از آنکه ریشه فنی داشته باشد، حاصل ناهماهنگی نهادی، فقدان ساز و کار روشن برای تأمین سرمایه و نبود مطالبهگری مؤثر در استان است در حالی که صنایع معدنی خراسان رضوی در سالهای گذشته بیشترین بهرهبرداری را از ثروتهای زیرزمینی استان داشتهاند و طبیعی است آب مورد نیاز خود را نیز نباید از دشتهای بحرانزده و ممنوعه برداشت کنند. ادامه برداشت این صنایع از منابع زیرزمینی نهتنها ناپایدار؛ بلکه تشدیدکننده فرونشست و تهدید مستقیم امنیت آبی مشهد و دشتهای اطراف است.
بنابراین انتقال آب از دریای عمان یک انتخاب قابل تعویق نیست؛ بلکه یک ضرورت حیاتی است که شرکتهای معدنی باید بهطور جدی در تأمین مالی آن مشارکت کرده و از مسئولیت خود شانه خالی نکنند. امروز تعلل در اجرای پروژه، هزینهای به مراتب بیشتر از سرمایهگذاری اولیه را بر استان تحمیل خواهد کرد؛ هزینهای که به زودی در کمبود آب شرب، آسیب به زیرساختها و محدودیتهای توسعه صنعتی آشکار میشود. تنها با همافزایی دولت، صنایع و مسئولان استانی میتوان آیندهای پایدار را برای تأمین آب خراسان رضوی ترسیم کرد؛ آیندهای که در آن منابع محلی حفظ شوند و صنایع نیز آب مورد نیاز خود را از مسیرهای پایدار و بلندمدت تأمین کنند، نه با تخلیه دشتهایی که دیگر توان تابآوری ندارند و فرونشست بیش از گذشته در حال بلعیدن آهسته زمین زیر پای ماست.
نظر شما